ขอนอบน้อมแด่สมเด็จพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
การศึกษาที่เลิศที่สุดก็คือการศึกษา "ธรรมะ" เพราะเหตุว่าธรรมะ คือสิ่งที่มีจริงซึ่่่งสามารถพิสูจน์ได้ด้วยตนเอง..... การศึกษาสิ่งมีจริงที่กำลังปรากฏในแต่ละขณะนี้เอง เป็นการศึกษาที่เลิศกว่าการศึกษาวิชาต่าง ๆ ในโลก สิ่งที่มีจริงในขณะนี้ทั้งหมด เป็นลักษณะของธรรมะแต่ละขณะหนึ่ง เช่นเสียงมีจริง ได้ยินมีจริง สิ่งที่มีจริงภาษาบาลีใช้คำว่า "ธรรม" นี่ก็เป็นความเข้าใจขั้นต้น เรียกว่าเป็น "บันไดก้าวแรกของการศึกษาธรรม" เพราะเหตุว่าขณะนี้ศึกษาธรรม เพียงปรากฏกับธาตุที่กำลังเห็นสิ่งซึ่งเป็นธรรม ไม่ใช่ตัวตน สัตว์ บุคคล
การศึกษาเพื่อที่รู้จักธรรมที่กำลังปรากฏนั้น ต้องฟังธรรมจนกว่าจะเข้าใจ ขณะนี้มีเห็น ก็เริ่มเข้าใจว่า ขณะที่กำลังมีสิ่งที่ปรากฏให้เห็น ขณะนั้นไม่มีสิ่งอื่น นี่คือการเริ่มต้นที่จะรู้จักว่าเป็นธรรมะแต่ละหนึ่ง ๆ ขณะที่เสียงปรากฏ ขณะนั้นไม่มีสิ่งที่ปรากฏทางตาให้เห็น และขณะนั้นก็มีธาตุที่ได้ยินเสียงที่กำลังปรากฏ เพราะฉะนั้นธาตุที่ได้ยินเสียงไม่ใช่เรา ไม่มีใครเลย มีแต่ธรรมที่เป็นธาตุ ที่เกิดขึ้นตามเหตุปัจจัย เช่น เสียงกระทบกับหู เป็นปัจจัยให้จิตได้ยินเกิดขึ้นได้ยินเสียง เสียงก็ดับ ได้ยินก็ดับ
พระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงตรัสรู้ ทรงรู้สิ่งที่กำลังเกิดดับในขณะนี้ได้ ทั้ง ๆ ที่เป็นอย่างนี้ แต่ก็ไม่มีใครรู้ เพราะเวลานี้ไม่มีอะไรดับเลย มีแต่ปรากฏแล้วก็คิดว่าเป็นสิ่งนั้นสิ่งนี้ เพราะฉะนั้นกว่าจะเข้าใจธรรมจริง ๆ ต้องเป็นผู้ตรงที่จะรู้ว่า พระผู้มีพระภาคทรงรู้แจ้งสภาพธรรม จึงสามารถที่จะดับกิเลสได้ และเรามีกิเลสมากมาย แล้วจะดับกิเลสได้อย่างไร ถ้าไม่เข้าใจธรรมตรงตามความเป็นจริง ก็จะไม่สามารถประจักษ์แจ้งลักษณะของสภาพธรรม ที่กำลังปรากฏขณะนี้ตามความเป็นจริงได้เลย
เพราะฉะนั้นพึงเห็นประโยชน์ของการศึกษา แม้เพียงเล็กน้อยขั้นเริ่มต้น แต่ว่าศึกษาให้ตรง เพื่อรู้และเข้าใจสิ่งที่กำลังปรากฏ แม้ว่าจะยากแสนยาก แต่ก็สามารถเข้าใจได้ เพราะว่ามีผู้ที่ได้เข้าใจแล้วและหมดกิเลสแล้ว นั่นก็พระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า พระองค์ทรงดำเนินไปด้วยทางนี้ที่จะทำให้ดับกิเลสได้
ขออนุโมทนาบุญในกุศลจิตกับทุกท่านด้วยค่ะ
