 |
| ขอนอบน้อมแด่องค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น |
กรรม เป็นเรื่องที่ละเอียดจริง ๆ และก็ต้องพิจารณามาก ๆ เพราะเหตุว่า เรื่องกรรมไม่ใช้วิสัยของคนทั่ว ๆ ไป ที่จะเข้าใจได้ถ่องแท้โดยละเอียดได้....ควรทราบว่า กรรมไม่ใช่จิต กรรมเป็นเจตสิก ถ้าจะกล่าวอย่างกว้าง ๆ กรรมก็ได้แก่ จิตที่เกิดร่วมกับอกุศลเจตนาเจตสิกหรือกุศลเจตนาเจตสิก
ถ้าพูดอย่างกว้าง ๆ ก็คือ อกุศลจิต แต่ถ้าพูดโดยเจาะจง ก็ต้องหมายถึงเฉพาะเจตนาเจตสิกที่เกิดกับอกุศลจิต ในกรรมบถ ๑๐ เช่น กายกรรม ๓ ได้แก่ ปาณาติบาต ๑ อทินนาทาน ๑ กาเมสุมิจฉาจาร ๑ ........วจีกรรม มี ๔ ได้แก่ มุสาวาท ๑ ผรุสวาจา ๑ ปิสุณาวาจา ๑ สัมผัปปลาปวาจา ๑......มโนกรรม มี ๓ ได้แก่ อภิชฌา ๑ พยาปาท ๑ มิจฉาทิฏฐิ ๑
การฆ่าสัตว์ที่มีชีวิต ในขณะที่กระทำปาณาติบาตนั้นต้องมีพยาปาท ต้องมีความไม่พอใจ มีความโกรธอย่างรุนแรงมาก จนกระทั่งสามารถลงมือกระทำการฆ่าได้ เพราะฉะนั้นสภาพของจิตซึ่งประกอบด้วยโทสะ ก็จะต้องมีกำลังมากในขณะนั้น จึงเป็นกายกรรม และขณะนั้นกายกรรมจะปราศจากพยาปาทไม่ได้เลย
ความโกรธเป็นพยาปาท ขณะนั้นเป็นมโนกรรม แต่ถ้าจะพิจารณาสภาพของความโกรธหรือความผูกโกรธ ที่เป็นโทสะที่มีกำลังมาก ก็ใช้คำว่า "พยาปาท" ได้ ก็เช่นเดียวกับโลภะ ซึ่งเป็นสภาพที่ต้องการอารมณ์ ยึด ติด พอใจ ติดข้อง ไม่สละอารมณ์ที่กำลังปรากฏ ขณะที่กำลังมีความพอใจในสิ่งหนึ่งสิ่งใด
ขณะนั้นเป็น "โลภมูลจิต" แต่ว่ายังไม่ใช่ทุจริต เพราะเหตุว่าเป็นเพียงแต่ความชอบ ความคิด การไม่สละ
แต่ถ้าเมื่อใดที่มีความคิดเพ่งเล็ง ต้องการอยากได้สิ่งหนึ่งสิ่งใด ซึ่งเป็นทุจริตและมีการถือเอาวัตถุที่เจ้าของไม่ได้ให้มาเป็นของตน นั่นก็เป็นอกุศลกรรมที่เป็นอทินนาทาน แต่ว่าในขณะนั้นต้องพิจารณาว่ามีอภิชฌาหรือไม่ ต้องมีอภิชฌาแน่นอน เพราะเหตุว่าไม่ใช่เป็นเพียงแค่ความต้องการหรือไม่สละในอารมณ์ที่กำลังปรากฏ แต่ยังถือเอาวัตถุที่เจ้าของไม่ได้ให้มาเป็นของตนด้วย
การใช้คำว่า อภิชฌา หรือจะใช้คำว่า โลภะก็ได้ เช่นเดียวกับคำว่า โทสะ จะใช้คำว่า พยาปาทก็ได้เช่นกัน ส่วนการที่จะพิจารณาว่าเป็นกรรมทางใดนั้น ก็จะต้องมีความละเอียดกว่านั้น
..............................................................
ขออุทิศส่วนกุศลให้แก่สรรพสัตว์
